索引
- 记号
- 引理1: 设
d
d
x
0
{{x}_{0}}
m
m
∀
x
∈
Z
\forall x\in \mathbb{Z}
x
≡
x
0
m
o
d
m
x\equiv {{x}_{0}}\text{ }\bmod m
x
x
m
m
d
d
{
x
∈
Z
:
x
≡
x
0
m
o
d
m
}
\left\{ x\in \mathbb{Z}:x\equiv {{x}_{0}}\text{ }\bmod m \right\}
m
m
d
=
φ
(
m
)
d=\varphi \left( m \right)
{
x
∈
Z
:
x
≡
x
0
m
o
d
m
}
\left\{ x\in \mathbb{Z}:x\equiv {{x}_{0}}\text{ }\bmod m \right\}
m
m
- 引理2: 若
p
p
p
p
- 引理3: 设
p
p
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
X
(
d
)
≠
∅
X\left( d \right)\ne \varnothing
- 引理4: 设
p
p
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
∣
X
(
d
)
∣
=
φ
(
d
)
\left| X\left( d \right) \right|=\varphi \left( d \right)
- 推论5: 设
p
p
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
X
(
d
)
=
{
(
a
k
m
o
d
p
)
:
gcd
(
d
,
k
)
=
1
}
.
X\left( d \right)=\left\{ \left( {{a}^{k}}\bmod p \right):\text{ }\gcd \left( d,k \right)=1 \right\}.
- 推论6: 设
p
p
p
p
φ
(
p
−
1
)
\varphi \left( p-1 \right)
- 方法7: 设
p
p
n
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
n\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
p
p
- 例子8 (用方法7找出一些小素数的所有原根)
- 方法9: 用推论5和穷举法求一个较大素数
p
p
- 例子10 (用方法9找出一些较大素数的所有原根)
- 例子11 (找出一些合数的所有原根)
关于指数和原根的基础知识参见博文《指数和原根》. 本文的部分内容也是对该博文的补充.
记号
(1)
X
(
d
)
:
=
{
n
∈
Z
:
1
≤
n
<
p
,
n
对
模
p
的
指
数
=
d
}
X\left( d \right):=\left\{ n\in \mathbb{Z}:\text{ }1\le n<p,\text{ }n对模p的指数=d \right\}
X(d):={n∈Z: 1≤n<p, n对模p的指数=d}, 其中
p
p
p是一个素数,
d
d
d满足
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
d∣p−1.
(2)
p
i
∥
x
⇔
p
i
∣
x
∧
p
i
+
1
∣
x
.
\left. {{p}^{i}} \right\|x\text{ }\Leftrightarrow \text{ }\left. {{p}^{i}} \right|x\text{ }\wedge \text{ }{{p}^{i+1}}\cancel{|}x.
pi∥∥x ⇔ pi∣∣x ∧ pi+1∣
x.
引理1: 设
d
d
d是
x
0
{{x}_{0}}
x0对模
m
m
m的指数, 则
∀
x
∈
Z
\forall x\in \mathbb{Z}
∀x∈Z满足
x
≡
x
0
m
o
d
m
x\equiv {{x}_{0}}\text{ }\bmod m
x≡x0 modm,
x
x
x对模
m
m
m的指数也为
d
d
d. 此时称集合
{
x
∈
Z
:
x
≡
x
0
m
o
d
m
}
\left\{ x\in \mathbb{Z}:x\equiv {{x}_{0}}\text{ }\bmod m \right\}
{x∈Z:x≡x0 modm}为模
m
m
m的一个指数. 特别地, 若
d
=
φ
(
m
)
d=\varphi \left( m \right)
d=φ(m), 则称集合
{
x
∈
Z
:
x
≡
x
0
m
o
d
m
}
\left\{ x\in \mathbb{Z}:x\equiv {{x}_{0}}\text{ }\bmod m \right\}
{x∈Z:x≡x0 modm}为模
m
m
m的一个原根.
证明 记
S
0
=
{
n
∈
Z
>
0
:
x
0
n
≡
1
m
o
d
m
}
{{S}_{0}}=\left\{ n\in {{\mathbb{Z}}_{>0}}:{{x}_{0}}^{n}\equiv 1\text{ }\bmod m \right\}
S0={n∈Z>0:x0n≡1 modm}.
∀
x
∈
Z
\forall x\in \mathbb{Z}
∀x∈Z满足
x
≡
x
0
m
o
d
m
x\equiv {{x}_{0}}\text{ }\bmod m
x≡x0 modm, 记
S
x
=
{
n
∈
Z
>
0
:
x
n
≡
1
m
o
d
m
}
{{S}_{x}}=\left\{ n\in {{\mathbb{Z}}_{>0}}:{{x}^{n}}\equiv 1\text{ }\bmod m \right\}
Sx={n∈Z>0:xn≡1 modm}.
由
x
x
x与
x
0
{{x}_{0}}
x0对模
m
m
m的同余关系, 显然有
S
0
=
S
x
{{S}_{0}}={{S}_{x}}
S0=Sx, 则
min
S
x
=
min
S
0
=
d
\min {{S}_{x}}=\min {{S}_{0}}=d
minSx=minS0=d, 即
d
d
d也是
x
x
x对模
m
m
m的指数.
引理2: 若
p
p
p是奇素数, 则模
p
p
p的原根是存在的.
证明 由于
p
p
p是奇素数, 因此
∀
x
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
\forall x\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
∀x∈{1,2,⋯,p−1},
gcd
(
x
,
p
)
=
1
\gcd \left( x,p \right)=1
gcd(x,p)=1. 根据博文《指数和原根》命题2,
x
x
x对模
p
p
p的指数存在. 基于此, 从这
p
−
1
p-1
p−1个指数中取出所有不同的指数, 记作
δ
1
,
δ
2
,
⋯
,
δ
r
.
(2.1)
{{\delta }_{1}},{{\delta }_{2}},\cdots ,{{\delta }_{r}}. \tag{2.1}
δ1,δ2,⋯,δr.(2.1)
令
τ
=
l
c
m
(
δ
1
,
δ
2
,
⋯
,
δ
r
)
\tau =lcm\left( {{\delta }_{1}},{{\delta }_{2}},\cdots ,{{\delta }_{r}} \right)
τ=lcm(δ1,δ2,⋯,δr).
第一步, 我们证明
∃
g
∈
Z
\exists g\in \mathbb{Z}
∃g∈Z,
g
g
g对模
p
p
p的指数是
τ
\tau
τ.
设
τ
=
q
1
α
1
q
2
α
2
⋯
q
k
α
k
\tau ={{q}_{1}}^{{{\alpha }_{1}}}{{q}_{2}}^{{{\alpha }_{2}}}\cdots {{q}_{k}}^{{{\alpha }_{k}}}
τ=q1α1q2α2⋯qkαk是
τ
\tau
τ的标准分解式.
∀
s
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
k
}
\forall s\in \left\{ 1,2,\cdots ,k \right\}
∀s∈{1,2,⋯,k}, 设
q
s
β
s
1
∥
δ
1
,
q
s
β
s
2
∥
δ
2
,
⋯
,
q
s
β
s
r
∥
δ
r
\left. {{q}_{s}}^{{{\beta }_{s1}}} \right\|{{\delta }_{1}},\text{ }\left. {{q}_{s}}^{{{\beta }_{s2}}} \right\|{{\delta }_{2}},\text{ }\cdots ,\text{ }\left. {{q}_{s}}^{{{\beta }_{sr}}} \right\|{{\delta }_{r}}
qsβs1∥∥δ1, qsβs2∥∥δ2, ⋯, qsβsr∥∥δr. 则成立
α
s
=
max
{
β
s
1
,
β
s
2
,
⋯
,
β
s
r
}
,
{{\alpha }_{s}}=\max \left\{ {{\beta }_{s1}},{{\beta }_{s2}},\cdots ,{{\beta }_{sr}} \right\},
αs=max{βs1,βs2,⋯,βsr},
即
∃
δ
∈
{
δ
1
,
δ
2
,
⋯
,
δ
r
}
\exists \delta \in \left\{ {{\delta }_{1}},{{\delta }_{2}},\cdots ,{{\delta }_{r}} \right\}
∃δ∈{δ1,δ2,⋯,δr}, 使得
q
s
α
s
∥
δ
\left. {{q}_{s}}^{{{\alpha }_{s}}} \right\|\delta
qsαs∥δ, 即
∃
t
∈
Z
\exists t\in \mathbb{Z}
∃t∈Z, 使得
δ
=
t
q
s
α
s
\delta =t{{q}_{s}}^{{{\alpha }_{s}}}
δ=tqsαs. 根据式(2.1)的定义,
∃
x
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
\exists x\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
∃x∈{1,2,⋯,p−1}, 使得
x
x
x对模
p
p
p的指数为
δ
\delta
δ. 根据博文《指数和原根》定理7,
x
s
=
x
t
{{x}_{s}}={{x}^{t}}
xs=xt对模
p
p
p的指数为
q
s
α
s
{{q}_{s}}^{{{\alpha }_{s}}}
qsαs. 依照上面方法分别找出模
p
p
p指数为
q
1
α
1
,
q
2
α
2
,
⋯
,
q
k
α
k
{{q}_{1}}^{{{\alpha }_{1}}},\text{ }{{q}_{2}}^{{{\alpha }_{2}}},\text{ }\cdots ,\text{ }{{q}_{k}}^{{{\alpha }_{k}}}
q1α1, q2α2, ⋯, qkαk的整数
x
1
,
x
2
,
⋯
,
x
k
{{x}_{1}},\text{ }{{x}_{2}},\text{ }\cdots ,\text{ }{{x}_{k}}
x1, x2, ⋯, xk. 由于
gcd
(
q
1
α
1
,
q
2
α
2
,
⋯
,
q
k
α
k
)
=
1
\gcd \left( {{q}_{1}}^{{{\alpha }_{1}}},{{q}_{2}}^{{{\alpha }_{2}}},\cdots ,{{q}_{k}}^{{{\alpha }_{k}}} \right)=1
gcd(q1α1,q2α2,⋯,qkαk)=1, 根据博文《指数和原根》定理8,
g
:
=
x
1
x
2
⋯
x
k
g:={{x}_{1}}{{x}_{2}}\cdots {{x}_{k}}
g:=x1x2⋯xk对模
p
p
p的指数即为
∏
s
=
1
k
q
s
α
s
=
τ
\prod\limits_{s=1}^{k}{{{q}_{s}}^{{{\alpha }_{s}}}}=\tau
s=1∏kqsαs=τ.
第二步, 我们证明
τ
=
p
−
1
\tau =p-1
τ=p−1.
一方面,
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
1,2,\cdots ,p-1
1,2,⋯,p−1中任一数的指数都在式(2.1)中出现, 而
∀
s
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
r
}
\forall s\in \left\{ 1,2,\cdots ,r \right\}
∀s∈{1,2,⋯,r},
δ
s
∣
τ
\left. {{\delta }_{s}} \right|\tau
δs∣τ, 故成立
x
τ
≡
1
m
o
d
p
,
∀
x
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
,
{{x}^{\tau }}\equiv 1\text{ }\bmod p,\text{ }\forall x\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\},
xτ≡1 modp, ∀x∈{1,2,⋯,p−1},
即同余式
x
τ
≡
1
m
o
d
p
{{x}^{\tau }}\equiv 1\text{ }\bmod p
xτ≡1 modp至少有
p
−
1
p-1
p−1个解. 由博文《素数模同余式次数与其解数的关系》定理5,
τ
≥
p
−
1
\tau \ge p-1
τ≥p−1.
另一方面, 由于
p
p
p是奇素数,
∀
x
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
\forall x\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
∀x∈{1,2,⋯,p−1},
gcd
(
x
,
p
)
=
1
\gcd \left( x,p \right)=1
gcd(x,p)=1. 由欧拉定理, 成立
x
φ
(
p
)
=
x
p
−
1
≡
1
m
o
d
p
{{x}^{\varphi \left( p \right)}}={{x}^{p-1}}\equiv 1\text{ }\bmod p
xφ(p)=xp−1≡1 modp. 再由博文《指数和原根》定理5, 有
∀
s
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
r
}
\forall s\in \left\{ 1,2,\cdots ,r \right\}
∀s∈{1,2,⋯,r},
δ
s
∣
p
−
1
\left. {{\delta }_{s}} \right|p-1
δs∣p−1. 再由最小公倍数的性质, 有
τ
=
l
c
m
(
δ
1
,
δ
2
,
⋯
,
δ
r
)
∣
p
−
1
\tau =\left. lcm\left( {{\delta }_{1}},{{\delta }_{2}},\cdots ,{{\delta }_{r}} \right) \right|p-1
τ=lcm(δ1,δ2,⋯,δr)∣p−1, 由此得
τ
≤
p
−
1
\tau \le p-1
τ≤p−1.
综上有
τ
=
p
−
1
\tau =p-1
τ=p−1.
基于前两步,
∃
g
∈
Z
\exists g\in \mathbb{Z}
∃g∈Z使得
g
g
g对模
p
p
p的指数为
p
−
1
=
φ
(
p
)
p-1=\varphi \left( p \right)
p−1=φ(p),
g
g
g即为模
p
p
p的一个原根. 至此引理2证明完毕.
引理3: 设
p
p
p是素数, 若
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
d∣p−1, 则一定有
X
(
d
)
≠
∅
X\left( d \right)\ne \varnothing
X(d)=∅.
证明
d
∣
p
−
1
⇒
∃
k
∈
Z
\left. d \right|p-1\text{ }\Rightarrow \text{ }\exists k\in \mathbb{Z}
d∣p−1 ⇒ ∃k∈Z使得
p
−
1
=
k
d
p-1=kd
p−1=kd。由引理2,
∃
g
∈
Z
\exists g\in \mathbb{Z}
∃g∈Z使得
g
g
g是模
p
p
p的原根, 即
g
g
g对模
p
p
p的指数为
φ
(
p
)
=
p
−
1
=
k
d
\varphi \left( p \right)=p-1=kd
φ(p)=p−1=kd. 由博文《指数和原根》定理7,
g
k
{{g}^{k}}
gk对模
p
p
p的指数即为
d
d
d, 即有
(
g
k
m
o
d
p
)
∈
X
(
d
)
\left( {{g}^{k}}\text{ }\bmod p \right)\in X\left( d \right)
(gk modp)∈X(d),
X
(
d
)
≠
∅
X\left( d \right)\ne \varnothing
X(d)=∅.
引理4: 设
p
p
p为素数, 若
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
d∣p−1, 则有
∣
X
(
d
)
∣
=
φ
(
d
)
\left| X\left( d \right) \right|=\varphi \left( d \right)
∣X(d)∣=φ(d).
证明
第一步, 由引理3,
X
(
d
)
≠
∅
X\left( d \right)\ne \varnothing
X(d)=∅,
∃
a
∈
X
(
d
)
\exists a\in X\left( d \right)
∃a∈X(d). 则
a
a
a对模
p
p
p的指数为
d
d
d, 有
a
d
≡
1
m
o
d
p
.
(4.1)
{{a}^{d}}\equiv 1\text{ }\bmod p. \tag{4.1}
ad≡1 modp.(4.1)
记
S
=
{
1
≤
x
<
p
:
x
d
≡
1
m
o
d
p
}
.
S=\left\{ 1\le x<p:\text{ }{{x}^{d}}\equiv 1\text{ }\bmod p \right\}.
S={1≤x<p: xd≡1 modp}.
显然有
X
(
d
)
⊆
S
X\left( d \right)\subseteq S
X(d)⊆S. 由于
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
d∣p−1, 因此
∃
k
∈
Z
\exists k\in \mathbb{Z}
∃k∈Z, 使得
p
−
1
=
k
d
p-1=kd
p−1=kd. 成立
x
p
−
x
=
x
(
x
p
−
1
−
1
)
=
x
(
x
k
d
−
1
)
=
x
(
(
x
d
)
k
−
1
)
=
x
(
x
d
−
1
)
(
(
x
d
)
k
−
1
+
(
x
d
)
k
−
2
+
⋯
+
(
x
d
)
1
+
1
)
.
\begin{aligned} & {{x}^{p}}-x=x\left( {{x}^{p-1}}-1 \right)=x\left( {{x}^{kd}}-1 \right) \\ & =x\left( {{\left( {{x}^{d}} \right)}^{k}}-1 \right)=x\left( {{x}^{d}}-1 \right)\left( {{\left( {{x}^{d}} \right)}^{k-1}}+{{\left( {{x}^{d}} \right)}^{k-2}}+\cdots +{{\left( {{x}^{d}} \right)}^{1}}+1 \right). \\ \end{aligned}
xp−x=x(xp−1−1)=x(xkd−1)=x((xd)k−1)=x(xd−1)((xd)k−1+(xd)k−2+⋯+(xd)1+1).
即有
x
d
−
1
∣
x
p
−
x
\left. {{x}^{d}}-1 \right|{{x}^{p}}-x
xd−1∣∣xp−x,
x
d
−
1
{{x}^{d}}-1
xd−1除
x
p
−
x
{{x}^{p}}-x
xp−x得到的余式是
0
0
0, 由博文《素数模同余式次数与其解数的关系》定理6, 同余式
x
d
≡
1
m
o
d
p
{{x}^{d}}\equiv 1\text{ }\bmod p
xd≡1 modp恰好有
d
d
d个根.
另一方面, 由式(4.1), 成立
(
a
k
)
d
=
(
a
d
)
k
≡
1
m
o
d
p
{{\left( {{a}^{k}} \right)}^{d}}={{\left( {{a}^{d}} \right)}^{k}}\equiv 1\text{ }\bmod p
(ak)d=(ad)k≡1 modp, 因此
1
,
a
,
a
2
,
⋯
,
a
d
−
1
1,a,{{a}^{2}},\cdots ,{{a}^{d-1}}
1,a,a2,⋯,ad−1这
d
d
d个数均为同余式
x
d
≡
1
m
o
d
p
{{x}^{d}}\equiv 1\text{ }\bmod p
xd≡1 modp的根. 且根据博文《指数和原根》定理5(1),
1
,
a
,
a
2
,
⋯
,
a
d
−
1
1,a,{{a}^{2}},\cdots ,{{a}^{d-1}}
1,a,a2,⋯,ad−1两两不同余, 因此
S
S
S可表示为
S
=
{
x
m
o
d
p
,
x
∈
{
1
,
a
,
a
2
,
⋯
,
a
d
−
1
}
}
⊇
X
(
d
)
.
(4.2)
S=\left\{ x\bmod p,\text{ }x\in \left\{ 1,a,{{a}^{2}},\cdots ,{{a}^{d-1}} \right\} \right\}\supseteq X\left( d \right). \tag{4.2}
S={xmodp, x∈{1,a,a2,⋯,ad−1}}⊇X(d).(4.2)
第二步, 由博文《指数和原根》定理9,
a
k
{{a}^{k}}
ak对模
p
p
p的指数为
d
gcd
(
d
,
k
)
\frac{d}{\gcd \left( d,k \right)}
gcd(d,k)d. 因此成立推理
(
a
k
m
o
d
p
)
∈
X
(
d
)
⇒
d
gcd
(
d
,
k
)
=
d
⇒
gcd
(
d
,
k
)
=
1.
\left( {{a}^{k}}\bmod p \right)\in X\left( d \right)\text{ }\Rightarrow \text{ }\frac{d}{\gcd \left( d,k \right)}=d\text{ }\Rightarrow \text{ }\gcd \left( d,k \right)=1.
(akmodp)∈X(d) ⇒ gcd(d,k)d=d ⇒ gcd(d,k)=1.
由式(4.2),
X
(
d
)
X\left( d \right)
X(d)中的元素均为
(
a
k
m
o
d
p
)
\left( {{a}^{k}}\text{ }\bmod p \right)
(ak modp)的形式, 因此有
∣
X
(
d
)
∣
≤
φ
(
d
)
.
(4.3)
\left| X\left( d \right) \right|\le \varphi \left( d \right). \tag{4.3}
∣X(d)∣≤φ(d).(4.3)
第三步, 一方面,
∀
n
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
\forall n\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
∀n∈{1,2,⋯,p−1}, 由于
p
p
p是素数,
gcd
(
n
,
p
)
=
1
\gcd \left( n,p \right)=1
gcd(n,p)=1, 因此
n
n
n对模
p
p
p的指数存在, 设为
d
n
{{d}_{n}}
dn, 成立
n
∈
X
(
d
n
)
n\in X\left( {{d}_{n}} \right)
n∈X(dn). 由费马小定理, 成立
n
p
−
1
≡
1
m
o
d
p
{{n}^{p-1}}\equiv 1\text{ }\bmod p
np−1≡1 modp. 根据博文《指数和原根》定理5(3), 有
d
n
∣
p
−
1
\left. {{d}_{n}} \right|p-1
dn∣p−1.于是成立
{
n
∈
Z
:
1
≤
n
<
p
}
⊆
⋃
d
∣
p
−
1
X
(
d
)
.
(4.4)
\left\{ n\in \mathbb{Z}:\text{ }1\le n<p \right\}\subseteq \bigcup\limits_{\left. d \right|p-1}^{{}}{X\left( d \right)}. \tag{4.4}
{n∈Z: 1≤n<p}⊆d∣p−1⋃X(d).(4.4)
另一方面, 由
X
(
d
)
X\left( d \right)
X(d)的定义, 有
∀
d
\forall d
∀d满足
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
d∣p−1,
X
(
d
)
⊆
{
n
∈
Z
:
1
≤
n
<
p
}
X\left( d \right)\subseteq \left\{ n\in \mathbb{Z}:\text{ }1\le n<p \right\}
X(d)⊆{n∈Z: 1≤n<p}, 即成立
⋃
d
∣
p
−
1
X
(
d
)
⊆
{
n
∈
Z
:
1
≤
n
<
p
}
.
(4.5)
\bigcup\limits_{\left. d \right|p-1}^{{}}{X\left( d \right)}\subseteq \left\{ n\in \mathbb{Z}:\text{ }1\le n<p \right\}. \tag{4.5}
d∣p−1⋃X(d)⊆{n∈Z: 1≤n<p}.(4.5)
由式(4.4), 式(4.5), 成立
⋃
d
∣
p
−
1
X
(
d
)
=
{
n
∈
Z
:
1
≤
n
<
p
}
.
(4.6)
\bigcup\limits_{\left. d \right|p-1}^{{}}{X\left( d \right)}=\left\{ n\in \mathbb{Z}:\text{ }1\le n<p \right\}. \tag{4.6}
d∣p−1⋃X(d)={n∈Z: 1≤n<p}.(4.6)
第四步, 由博文《初等数论 课堂笔记 第三章 – 欧拉函数》中的定理, 成立
∑
d
∣
p
−
1
φ
(
d
)
=
p
−
1.
(4.7)
\sum\limits_{\left. d \right|p-1}^{{}}{\varphi \left( d \right)}=p-1. \tag{4.7}
d∣p−1∑φ(d)=p−1.(4.7)
由式(4.6), (4.3), (4.7), 成立
p
−
1
=
∣
⋃
d
∣
p
−
1
X
(
d
)
∣
=
∑
d
∣
p
−
1
∣
X
(
d
)
∣
(
不
同
的
X
(
d
)
彼
此
互
不
相
交
)
≤
∑
d
∣
p
−
1
φ
(
d
)
=
p
−
1.
\begin{aligned} & p-1=\left| \bigcup\limits_{\left. d \right|p-1}^{{}}{X\left( d \right)} \right|=\sum\limits_{\left. d \right|p-1}^{{}}{\left| X\left( d \right) \right|}\text{ }\left( 不同的X\left( d \right)彼此互不相交 \right) \\ & \le \sum\limits_{\left. d \right|p-1}^{{}}{\varphi \left( d \right)}=p-1. \\ \end{aligned}
p−1=∣∣∣∣∣∣d∣p−1⋃X(d)∣∣∣∣∣∣=d∣p−1∑∣X(d)∣ (不同的X(d)彼此互不相交)≤d∣p−1∑φ(d)=p−1.
因此只能是
∀
d
\forall d
∀d满足
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
d∣p−1, 成立
∣
X
(
d
)
∣
=
φ
(
d
)
.
\left| X\left( d \right) \right|=\varphi \left( d \right).
∣X(d)∣=φ(d).
推论5: 设
p
p
p是素数,
d
∣
p
−
1
\left. d \right|p-1
d∣p−1, 则有
X
(
d
)
=
{
(
a
k
m
o
d
p
)
:
gcd
(
d
,
k
)
=
1
}
.
X\left( d \right)=\left\{ \left( {{a}^{k}}\bmod p \right):\text{ }\gcd \left( d,k \right)=1 \right\}.
X(d)={(akmodp): gcd(d,k)=1}.
证明 首先, 由式(4.2),
∀
x
∈
X
(
d
)
\forall x\in X\left( d \right)
∀x∈X(d),
∃
k
∈
{
0
,
1
,
⋯
,
d
−
1
}
\exists k\in \left\{ 0,1,\cdots ,d-1 \right\}
∃k∈{0,1,⋯,d−1}, 使得
x
=
(
a
k
m
o
d
p
)
.
x=\left( {{a}^{k}}\bmod p \right).
x=(akmodp).
且在引理4第二步中已经得到推理
(
a
k
m
o
d
p
)
∈
X
(
d
)
⇒
d
gcd
(
d
,
k
)
=
d
⇒
gcd
(
d
,
k
)
=
1.
\left( {{a}^{k}}\text{ }\bmod p \right)\in X\left( d \right)\text{ }\Rightarrow \text{ }\frac{d}{\gcd \left( d,k \right)}=d\text{ }\Rightarrow \text{ }\gcd \left( d,k \right)=1.
(ak modp)∈X(d) ⇒ gcd(d,k)d=d ⇒ gcd(d,k)=1.
若
∃
k
\exists k
∃k满足
gcd
(
d
,
k
)
=
1
\gcd \left( d,k \right)=1
gcd(d,k)=1, 而
a
k
m
o
d
p
∉
X
(
d
)
{{a}^{k}}\text{ }\bmod p\notin X\left( d \right)
ak modp∈/X(d), 则有
∣
X
(
d
)
∣
<
φ
(
d
)
\left| X\left( d \right) \right|<\varphi \left( d \right)
∣X(d)∣<φ(d), 矛盾. 由反证法即可证得推论5.
推论6: 设
p
p
p是素数, 则模
p
p
p的原根有
φ
(
p
−
1
)
\varphi \left( p-1 \right)
φ(p−1)个.
证明 根据引理4, 模
p
p
p的原根个数即为
∣
X
(
p
−
1
)
∣
=
φ
(
p
−
1
)
>
0
\left| X\left( p-1 \right) \right|=\varphi \left( p-1 \right)>0
∣X(p−1)∣=φ(p−1)>0.
方法7: 设
p
p
p是素数, 用穷举法求一个数
n
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
n\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
n∈{1,2,⋯,p−1}对模
p
p
p的指数.
由于
∀
n
∈
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
\forall n\in \left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
∀n∈{1,2,⋯,p−1},
gcd
(
n
,
p
)
=
1
\gcd \left( n,p \right)=1
gcd(n,p)=1, 由费马小定理, 成立
n
p
−
1
≡
1
m
o
d
p
.
{{n}^{p-1}}\equiv 1\text{ }\bmod p.
np−1≡1 modp.
由博文《指数和原根》命题2和定理5(3),
n
n
n对
p
p
p的指数存在, 记为
δ
\delta
δ, 满足
δ
∣
p
−
1
\left. \delta \right|p-1
δ∣p−1.
于是我们只需要从小到大逐个地用
p
−
1
p-1
p−1的因数
d
d
d考察是否成立
n
d
≡
1
m
o
d
p
{{n}^{d}}\equiv 1\text{ }\bmod p
nd≡1 modp即可.
例子8 (用方法7找出一些小素数的所有原根)
模数
p
=
3
p=3
p=3,
p
−
1
=
2
p-1=2
p−1=2的所有因数是
1
,
2
1,\text{ }2
1, 2.
1
2
1
1
2
2
4
≡
1
⇒
1
≤
n
<
3
1
2
n
的
指
数
1
2
\begin{matrix} {} & 1 & 2 \\ 1 & 1 & {} \\ 2 & 2 & 4\equiv 1 \\ \end{matrix}\text{ }\Rightarrow \text{ }\begin{matrix} 1\le n<3 & 1 & 2 \\ n的指数 & 1 & 2 \\ \end{matrix}
1211224≡1 ⇒ 1≤n<3n的指数1122
模数
p
=
5
p=5
p=5,
p
−
1
=
4
p-1=4
p−1=4的所有因数是
1
,
2
,
4
1,\text{ }2,\text{ }4
1, 2, 4.
1
2
4
1
1
2
2
4
16
≡
1
3
3
9
≡
4
81
≡
1
4
4
16
≡
1
⇒
1
≤
n
<
5
1
2
3
4
n
的
指
数
1
4
4
2
\begin{matrix} {} & 1 & 2 & 4 \\ 1 & 1 & {} & {} \\ 2 & 2 & 4 & 16\equiv 1 \\ 3 & 3 & 9\equiv 4 & 81\equiv 1 \\ 4 & 4 & 16\equiv 1 & {} \\ \end{matrix}\text{ }\Rightarrow \text{ }\begin{matrix} 1\le n<5 & 1 & 2 & 3 & 4 \\ n的指数 & 1 & 4 & 4 & 2 \\ \end{matrix}
123411234249≡416≡1416≡181≡1 ⇒ 1≤n<5n的指数11243442
模数
p
=
7
p=7
p=7,
p
−
1
=
6
p-1=6
p−1=6的所有因数是
1
,
2
,
3
,
6
1,\text{ }2,\text{ }3,\text{ }6
1, 2, 3, 6.
1
2
3
6
1
1
2
2
4
8
≡
1
3
3
9
≡
2
27
≡
−
1
729
≡
1
4
4
16
≡
2
64
≡
1
5
5
25
≡
4
125
≡
−
1
15625
≡
1
6
6
36
≡
1
⇒
1
≤
n
<
7
1
2
3
4
5
6
n
的
指
数
1
3
6
3
6
2
\begin{matrix} {} & 1 & 2 & 3 & 6 \\ 1 & 1 & {} & {} & {} \\ 2 & 2 & 4 & 8\equiv 1 & {} \\ 3 & 3 & 9\equiv 2 & 27\equiv -1 & 729\equiv 1 \\ 4 & 4 & 16\equiv 2 & 64\equiv 1 & {} \\ 5 & 5 & 25\equiv 4 & 125\equiv -1 & 15625\equiv 1 \\ 6 & 6 & 36\equiv 1 & {} & {} \\ \end{matrix}\text{ }\Rightarrow \text{ }\begin{matrix} 1\le n<7 & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 \\ n的指数 & 1 & 3 & 6 & 3 & 6 & 2 \\ \end{matrix}
1234561123456249≡216≡225≡436≡138≡127≡−164≡1125≡−16729≡115625≡1 ⇒ 1≤n<7n的指数112336435662
汇总成如下表格.
素
数
p
2
3
5
7
p
的
原
根
个
数
φ
(
p
−
1
)
1
1
2
2
p
的
原
根
1
2
2
,
3
3
,
5
\begin{matrix} 素数p & 2 & 3 & 5 & 7 \\ p的原根个数\varphi \left( p-1 \right) & 1 & 1 & 2 & 2 \\ p的原根 & 1 & 2 & 2,3 & 3,5 \\ \end{matrix}
素数pp的原根个数φ(p−1)p的原根211312522,3723,5
方法9: 用推论5和穷举法求一个较大素数
p
p
p的所有原根.
令
n
=
2
n=2
n=2.
第一步: 用方法7求出
n
n
n模
p
p
p的指数
d
d
d.
第二步: 若
d
=
φ
(
p
)
=
p
−
1
d=\varphi \left( p \right)=p-1
d=φ(p)=p−1, 则转第三步, 否则令
n
=
n
+
1
n=n+1
n=n+1, 返回第一步.
第三步: 此时
n
n
n是模
p
p
p的最小原根. 找出
{
1
,
2
,
⋯
,
p
−
1
}
\left\{ 1,2,\cdots ,p-1 \right\}
{1,2,⋯,p−1}中所有与
p
−
1
p-1
p−1互素的数
k
k
k.
第四步: 根据推论5的结果, 依次计算
n
k
m
o
d
p
{{n}^{k}}\bmod p
nkmodp.
注 第一, 二步中最小原根的寻找也可以通过查表法.
例子10 (用方法9找出一些较大素数的所有原根)
11
11
11的原根: 因为下面的计算,
g
=
2
g=2
g=2是最小原根, 其他原根上方的
n
n
n与
11
−
1
=
10
11-1=10
11−1=10互素.
n
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2
n
m
o
d
11
2
‾
4
8
‾
5
10
9
7
‾
3
6
‾
1
\begin{matrix} n & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 & 10 \\ {{2}^{n}}\text{ }\bmod 11 & \underline{2} & 4 & \underline{8} & 5 & 10 & 9 & \underline{7} & 3 & \underline{6} & 1 \\ \end{matrix}
n2n mod111224384551069778396101
13
13
13的原根: 因为下面的计算,
g
=
2
g=2
g=2是最小原根, 其他原根上方的
n
n
n与
13
−
1
=
12
13-1=12
13−1=12互素.
n
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2
n
m
o
d
13
2
‾
4
8
3
6
‾
12
11
‾
9
5
10
7
‾
1
\begin{matrix} n & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 & 10 & 11 & 12 \\ {{2}^{n}}\text{ }\bmod 13 & \underline{2} & 4 & 8 & 3 & \underline{6} & 12 & \underline{11} & 9 & 5 & 10 & \underline{7} & 1 \\ \end{matrix}
n2n mod13122438435661271189951010117121
17
17
17的原根: 因为下面的计算,
g
=
3
g=3
g=3是最小原根, 其他原根上方的
n
n
n与
17
−
1
=
16
17-1=16
17−1=16互素.
n
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
2
n
m
o
d
17
2
4
8
16
15
13
9
1
3
n
m
o
d
17
3
‾
9
10
‾
13
5
‾
15
11
‾
16
14
‾
8
7
‾
4
12
‾
2
6
‾
1
\begin{matrix} n & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 & 10 & 11 & 12 & 13 & 14 & 15 & 16 \\ {{2}^{n}}\text{ }\bmod 17 & 2 & 4 & 8 & 16 & 15 & 13 & 9 & 1 & {} & {} & {} & {} & {} & {} & {} & {} \\ {{3}^{n}}\text{ }\bmod 17 & \underline{3} & 9 & \underline{10} & 13 & \underline{5} & 15 & \underline{11} & 16 & \underline{14} & 8 & \underline{7} & 4 & \underline{12} & 2 & \underline{6} & 1 \\ \end{matrix}
n2n mod173n mod17123249381041613515561315791181169141081171241312142156161
19
19
19的原根: 因为下面的计算,
g
=
2
g=2
g=2是最小原根, 其他原根上方的
n
n
n与
19
−
1
=
18
19-1=18
19−1=18互素.
n
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
2
n
m
o
d
19
2
‾
4
8
16
13
‾
7
14
‾
9
18
17
15
‾
11
3
‾
6
12
5
10
‾
1
\begin{matrix} n & 1 & 2 & 3 & 4 & 5 & 6 & 7 & 8 & 9 & 10 & 11 & 12 & 13 & 14 & 15 & 16 & 17 & 18 \\ {{2}^{n}}\text{ }\bmod 19 & \underline{2} & 4 & 8 & 16 & \underline{13} & 7 & \underline{14} & 9 & 18 & 17 & \underline{15} & 11 & \underline{3} & 6 & 12 & 5 & \underline{10} & 1 \\ \end{matrix}
n2n mod19122438416513677148991810171115121113314615121651710181
汇总得到如下结果.
素
数
p
11
13
17
19
p
的
原
根
个
数
φ
(
p
−
1
)
4
4
8
6
p
的
原
根
2
,
6
,
7
,
8
2
,
6
,
7
,
11
3
,
5
,
6
,
7
,
10
,
11
,
12
,
14
2
,
3
,
10
,
13
,
14
,
15
\begin{matrix} 素数p & 11 & 13 & 17 & 19 \\ p的原根个数\varphi \left( p-1 \right) & 4 & 4 & 8 & 6 \\ p的原根 & 2,6,7,8 & 2,6,7,11 & 3,5,6,7,10,11,12,14 & 2,3,10,13,14,15 \\ \end{matrix}
素数pp的原根个数φ(p−1)p的原根1142,6,7,81342,6,7,111783,5,6,7,10,11,12,141962,3,10,13,14,15
例子11 (找出一些合数的所有原根)
(1)
2
2
=
4
{{2}^{2}}=4
22=4仅有1个原根, 为3.
n
m
o
d
4
,
gcd
(
n
,
4
)
=
1
1
3
n
的
指
数
1
2
=
φ
(
4
)
\begin{matrix} n\text{ }\bmod 4,\text{ }\gcd \left( n,4 \right)=1 & 1 & 3 \\ n的指数 & 1 & 2=\varphi \left( 4 \right) \\ \end{matrix}
n mod4, gcd(n,4)=1n的指数1132=φ(4)
注 表中只考虑
gcd
(
n
,
4
)
=
1
\gcd \left( n,4 \right)=1
gcd(n,4)=1的数
n
n
n的理论依据是博文《指数和原根》定理12, 下同.
(2)
6
6
6仅有1个原根, 为
5
5
5.
n
m
o
d
6
,
gcd
(
n
,
6
)
=
1
1
5
n
的
指
数
1
2
=
φ
(
6
)
\begin{matrix} n\text{ }\bmod 6,\text{ }\gcd \left( n,6 \right)=1 & 1 & 5 \\ n的指数 & 1 & 2=\varphi \left( 6 \right) \\ \end{matrix}
n mod6, gcd(n,6)=1n的指数1152=φ(6)
(3)
8
8
8没有原根, 因为
φ
(
8
)
=
4
\varphi \left( 8 \right)=4
φ(8)=4且
n
m
o
d
8
,
gcd
(
n
,
8
)
=
1
1
3
5
7
n
的
指
数
1
2
2
2
\begin{matrix} n\text{ }\bmod 8,\text{ }\gcd \left( n,8 \right)=1 & 1 & 3 & 5 & 7 \\ n的指数 & 1 & 2 & 2 & 2 \\ \end{matrix}
n mod8, gcd(n,8)=1n的指数11325272